Ze waren de eerste Nederlandse
turnsters die internationaal meetelden.
Als team Europees zilver in de wacht
sleepten. Maar tegen welke prijs?
Verona van de Leur, Suzanne Harmes, Gabriëlla Wammes en Renske Endel vertellen. Over
het schelden. Het kleineren. Over trainer Frank Louter. En natuurlijk over het eten – of beter, het gebrek daaraan.
De terreur van toen
Iedereen kent waarschijnlijk wel de verhalen over het voormalige Oostblok. Over China. Over hoe
zwaar de trainingen daar zijn. Op YouTube vind je talloze compilaties – zonder context is het makkelijk (ver)oordelen, maar dat de trainingen ‘behoorlijk pittig’ zijn, is zeker:
Chinese Gymnastics: Welcome to My Life
Is het in Nederland dan ook zo erg? Misschien niet meer – in Helden 10 vertellen voornoemde turnsters immers over hún tijd. Toch valt er in het algemeen wel een en ander in de gaten te houden: topsport, en het vrouwenturnen in het bijzonder, heeft alles in zich om ‘ongezond’ te worden. Op meerdere vlakken.
Het lijf: klein graag
De reden dat de nare verhalen altijd over meisjes gaan, is inherent aan het soort oefeningen dat is voorgeschreven voor de vrouwen in de sport: deze zijn nu eenmaal makkelijker uit te voeren als je klein van formaat bent. Als je langer bent dan 1.65, wordt het lastig aan de brug te slingeren zónder met je voeten de grond te raken. Tegelijkertijd is het juist dat intensieve trainen dat ertoe leidt “dat de productie van groeihormonen helemaal wordt platgelegd“- vandaar ook dat turnsters vaak pas gaan menstrueren als ze stoppen met de topsport. En dat ze zo lang zo klein blijven.
Het lijf: …én dun graag
Eerder vertelde Verona van de Leur over ‘de weegschaal’: “Op een bepaald punt heb je je ideale gewicht bereikt [dat] bij jouw lichaam past, maar dat is voor een topturnster altijd teveel. Je zit gemiddeld 2 tot 5 kilo onder je ideale gewicht en zo blijft het altijd een strijd tegen je eigen lichaam. [..] In mijn tijd leek het motto wel even ‘hoe dunner doe beter’. Svetlana Khorkina en Nastia Liukin zijn daar het perfecte voorbeeld van. Dit werd ons jonge turnstertjes voorgeschoteld. Russisch dun zijn was normaal.”
Renske Endel zei over de kilo’s: “Als je te zwaar bent gaat het turnen moeilijker en bovendien ziet het er minder mooi uit. Het is en blijft een jurysport, hè.” Turntrainer Tjalling van den Berg, in hetzelfde artikel: “Eén kilo te veel kan de hele coördinatie verstoren.” Van de Leur heeft getraind met meiden met een eetstoornis: “Een goede begeleiding voor iemand met een [eetstoornis] was er gewoonweg niet. Dun zijn was immers goed, dus waarom zouden ze je weer helpen met eten…”
De leeftijd: des te jonger, des te beter
Des te jonger, des te kleiner – zo gaat de vlieger in het algemeen wel op. Wellicht is dat de reden dat er vaker dan eens gelogen dan wel gespeculeerd wordt over de leeftijden van turnmeisjes. Ook in 2002 was er sprake van leeftijdfraude: Alexandra Marinescu, Gina Gogean, Monica Zahiu and Daniela Silivas zeiden dat ze door coaches en officials werden gedwongen te liegen over hun leeftijd. Zo vertelde Marinescu, winnares van het brons op de Olympische Spelen in 1996: “The trainers told me to do it. I thought it was strange but I had to obey.” De leeftijd in Marinescu’s paspoort maakt haar precies een jaar ouder dan ze werkelijk is.
Naast de vraag of het wel gezond is zo jong al zo veel te trainen, is er het emotionele aspect: kinderen weten nog niet wat ‘normaal’ is. Natuurlijk hanteert de Koningklijke Nederlandse Gymnastiek Unie een aantal reglementen, zoals het Gedragsregelement Seksuele Intimidatie, maar “kinderen beschouwen hun trainer als een voorbeeldfiguur en gaan voor hem door het vuur.” Het is niet voor niets, dat Endel in Helden 10 vertelt over de vergelijking met het loverboycircuit.
Anno nu: op je 14e uit huis
In Nederland kun je vanaf je 11e worden opgenomen in de Jong Oranje-selectie. En wordt er ook fiks getraind. Voorbeeldje. 4. Dat is de leeftijd waarop Lisa Top begon met turnen. 32. Dat is het aantal uren per week dat Lisa Top (nu 14) traint. En dan hebben we het nog niet over naar school gaan – want dat moet ze natuurlijk ook.
Heeft het resultaat? Dat zeker: in juni won Top op het NK 5x goud – oftewel, op alle onderdelen. Plaatste ze zich voor het European Youth Olympic Festival, waar ze 10e werd. En als ze het goed blijft doen, kan ze volgend jaar naar de Olympische Spelen – als eerstejaars senior! Maar… jong als ze is, woont ze niet meer thuis. Lisa vertelt: “In het weekend ga ik naar huis. [In] het begin was het wel erg raar, maar nu ben ik er aan gewend. Mijn gastgezin is erg leuk en ’s avonds bel ik altijd naar huis om even te kletsen.”
Turnen bestaat dit jaar precies 200 jaar – in 1811 werd het huidige turnen ontwikkeld in Berlijn. In 1830 werd de eerste gymnastiekvereniging in Nederland opgericht. De gymsport bestaat uit verschillende disciplines, turnen is daar één van. Andere voorbeelden: streetdance, trampolinespringen, peutergym.
In Helden 10 vertellen de EK-zilver-meiden zonder voorbehoud hoe het er bij hen aan toe ging. Helden 10 ligt nu in de winkel. Wilt u liever Helden los bestellen? Dat kan ook.
———————————————————————————————————————————–
CC openingsfoto: lars.inselmann, CC foto Liukin: bryangeek, > (c) foto Marinescu: still uit YouTube, CC foto muurtekst: l-i-n-k. * Dit artikel verscheen eerder op HeldenMagazine.nl.